ADNSU-nun nəzdində

Sənaye və Texnologiya Kolleci

Введение

Каждый человек, так или иначе использующий компьютер в повседневной жизни, сталкивается с таким понятием, как «прикладное ПО». Некоторые пользователи наивно относят к этой категории абсолютно все программы, установленные на компьютере. Это явное заблуждение, поскольку в состав прикладного программного обеспечения входят только строго определенные приложения, соответствующие некоторым основным признакам. 

Современный софт принято разделять на несколько типов, одним из которых и является ПО этой категории. Как отличить прикладные программы от приложений другого типа? Очень просто.

В большинстве своем задачи прикладного программного обеспечения строго определены некими рамками. Иными словами, весь софт условно ориентирован на выполнение только какой-то одной или нескольких похожих задач. Вот только нужно делать разницу между прикладным ПО и прикладными программами. Прикладное ПО – это группа, объединяющая абсолютно все приложения (либо в общем смысле, либо в какой-то одной выбранной области), в то время как прикладные программы – это определенные приложения, ориентированные на то или иное направление в использовании или созданные для выполнения какого-то одного или нескольких действий для достижения поставленной цели.

Можно рассмотреть самую простую ситуацию. Возьмем пакет Microsoft Office. Это – прикладное программное обеспечение (примеры можно приводить и на других аналогичных подборках, но «Office» знают все, поэтому это выглядит более удобным). Все же приложения, входящие в состав «Office» (Word, Excel, Power Point, Access и т. д.), являются уже прикладными программами.

Попытаемся дать краткую характеристику прикладного программного обеспечения.

ÖN SÖZ

Respublikamızın bir çox sahələrində olduğu kimi, təhsil sistemində də islahatlar həyata keçirilir. İslahatların başlıca məqsədi təhsilin keyfiyyətini yüksəltməkdən, onun inkişaf etmiş dünya təhsil sisteminə inteqrasiyasını təmin etməkdən, əsaslı nəzəri-praktik hazırlığa yönəlt­məni təmin etməkdən, müstəqil yaradıcılıq qabiliyyətinə malik olan və yaradıcı təfəkkürə yiyələnən bacarıqlı və səriştəli mütəxəssislər yetişdirmək­dən ibarətdir.

Elm və texnikanın sürətli inkişafı insanlarda təbiətə münasibəti dəyişməyi tələb edir. Məhz buna görə də şagirdlərin, tələbələrin, gənc mütəxəssislərin təbiətə münasibətini formalaşdırmaq, onların ekolo­giyaya aid biliklərini artırmaq təhsil müəssisələrinin qarşısında duran əsas vəzifələrdəndir.

Müasir dövrdə təbiətdən istifadə nə qədər vacib və aktualdırsa, onu qorumaq, bərpa etmək, cəmiyyətin davamlı inkişafını təmin emək bir o qədər əhəmiyyətlidir. Dünya əhalisinin sayının artımı, Yer sərvətlərinin istifadəsinin dayanmadan artması, energetika, sənaye, kənd təsərrüfatı, nəqliyyat sahələrində, yeni texnologiyanın tətbiqi və istehsalının genişlənməsi, dünya landşaftlarının antropogen dəyişməsi, beynəlxalq təsərrüfat əlaqələrinin genişlənməsi və digər amillər ətraf mühitlə bəşəriyyətin qarşılıqlı əlaqəsinin güclənməsinə və insanı əhatə edən mühitə antropogen təsirin artmasına səbəb olmuşdur. Bu səbəbdən ətraf mühitin qorunması və ekoloji təhsil gücləndirilməlidir.

Dərs vəsaitinin əsas məqsədi tələbələri bu elmin əsas nəticələri ilə tanış etmək, onlarda təbiətə düzgün münasibət formalaşdırmaq və ekoloji bilikləri biosferlə cəmiyyətin əlaqələri baxımından tətbiq etməyi, qorumağı öyrətməkdir.

Dərs vəsaitində ətraf mühit və onun mühafizəsi, bərpası, monitorinqi eləcə də ekoloji faktorların xarakteristikası, populyasiyalar, biosenozlar və biosferin ətraflı təhlili, ekosistemlər, atmosfer, hidrosfer, litosfer və onların monitorinqi, biosferin dünyada və respublikamızda müasir vəziyyəti, Qarabağda (İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə) bərpa işləri, Azərbaycanda meşələrin qorunması, bərpası və monitorinqi, xüsusi mühafizə olunan ərazilər, qoruqlar və onların monitorinqi, konvensiyalar, sazişlər, milli monitorinq və digər məsələlər haqqında ətraflı məlumat verilir.

Dərs vəsaiti ali və orta ixtisas təhsil müəssisələrində təhsil alan tələbələr üçün nəzərdə tutulmuşdur.

GİRİŞ

Təbiətin, cəmiyyətin üzdə görünən və görünməyən sirlərinin öyrənilməsinin çox qəribə bir xüsusiyyə- ti vardır. Uzun illər davam edən araşdırmalardan və zəhmətdən sonra əldə edilən nəticələr, hər kəs

üçün başa düşülən çox sadə və ümumiyyətlə qəbul edilən bir həqiqətə çevrilir. Bu gün belə sadə görünən problemlə- ri dərk etmək insanları böyük bəşəri ideyaları həyata ke- çirməyə vadar etdi. Bu, dünya iqtisadiyyatına baxışımızı dəyişdirdi və sağlam qlobal iqtisadiyyat qurmaq zərurəti- ni yaratdı.

Turizm (fransız sözü olub, “səyahət”, “gəzinti” məna- sını verir) fəal istirahətin geniş yayılmış və ən kütləvi nö- vüdür. “Turizm” terminini (“tourism”) ilk dəfə 1830-cu il- də V.Zhekmo istifadə edibdir. Son vaxtlara qədər hər bir ölkədə “turizm” və “turist” anlayışları özlərinə xas müəy- yənləşdirilirdi. Ölkəmizdə turizm və sanatoriya kurortları müxtəlif sistemlər tərəfindən idarə olunurdu. “Turist” konsepsiyası turist səfərləri və gəzintilərlə məhdudlaşırdı. Buna görə sanatoriyalarda, istirahət evlərində “istirahət” konsepsiyasından ayrıldı.

Digər ölkələrdə də istirahət növləri müxtəlif baxımdan müəyyən edilir. Müasir dünyada, xüsusilə də beynəlxalq səviyyədə turizmin inkişafı və beynəlxalq turizm təşkilat- larının yaradılması ilə “turizm” anlayışına ümumi bir tə- səvvür vermək mümkündür.

Turizm iqtisadiyyatın bir çox sahələrinə, əsasən, nəq- liyyat, kommunikasiya, ticarət, tikinti, kənd təsərrüfatı, tə- sərrüfat məhsullarının istehsalına xüsusi təsir göstərir. Tu- rizmdə xidmət sahələrinin artımı yeni iş yerlərinin açılma- sı deməkdir. Bu da sosial-iqtisadi rifahın yüksəlməsinə gə- tirib çıxarır. Turizm sosial-iqtisadi təzahür kimi mürəkkəb və çox şaxəlidir. Turizm xidmətləri istehlakçılar üçün bir rekreasiya, işgüzar, maarifləndirmə və s. məqsədlə görül- müş səyahətdir (səfər, yürüş). Müasir turizmin inkişaf tə- mayüllərinin təhlili göstərir ki, siyasi, iqtisadi və sosial amillərin təsiri, yeni reklam-informasiya texnologiyasının tətbiqi inkişaf etmiş ölkələrdə turizm inkişafının sıçrayışı- na səbəb olur. Həm ölkə daxili, həm də beynəlxalq turizm sürətlə inkişaf edir [2].

Bir çox ölkələrdə turizm XX əsrin fenomeni adlandırı- lır. Bu gün müasir texnika və texnologiyanın sayəsində dünyanın istənilən yerinə səyahət etmək mümkündür. Son 30 ildə turizm insanların tələbatına çevrilibdir. Dünya Turizm Təşkilatının hesablamalarına görə 2000-ci ildə dünya üzrə turizm gəliri 500 mlrd., 2004-cü ildə 600 mlrd., 2009-cu ildə 850 mlrd., 2013-cü ildə 1 trln., 2017-ci ildə 1,3 trln., 2019-cu ildə isə 1,6 trln. dollardan artıq olubdur.

Turizm iqtisadiyyatın ən yüksək məhsuldarlı və ən di- namik sektorudur. Hal-hazırda turizm sahəsində 250 mln.-dan çox işçi çalışır. Ümumi investisiyanın 7%-i, isteh- lakçı xərclərinin 11%-i, bütün vergi gəlirlərinin 5%-i və dünya üzrə xidmət ticarətinin 33%-i turizmin payına düşür.

Oxucuya təqdim olunan “Turizmin marketinqi və me- necmenti” adlı dərs vəsaiti turizmin marketinqi və menec- mentinin ən mühüm məsələlərini məntiqi ardıcıllıqla şərh etmişdir. Üç hissədən ibarət olan dərs vəsaiti ölkəmiz və xarici ölkələrdə nəşr olunan ən yeni məlumatlar əsasında yazılmışdır. Birinci fəsildə turizm haqqında (turizmin iqti- sadi məzmunu, turizmin iqtisadi mahiyyəti, turizmin for- ma və növləri) geniş məlumat verilmişdir. İkinci fəsildə turizmin marketinqi haqqında (turizmdə marketinqin ma- hiyyəti və məzmunu, turizmdə marketinqin konsepsiyası və əsas səviyyələri, turizm xidmət bazarı, turizm məhsu- lunun strukturu, turizm bazarının seqmentləşdirilməsi, turizm müəssisəsinin marketinq strategiyasının formalaş- ması, turizmdə qiymət və qiymət əmələgəlmə, turizmdə mаrкеtinqin planlaşdırılmаsı və idаrə еdilməsi, marketinq informasiyası və onun növləri, turizmdə reklam-informa- siya təminatının əsas məqsədi) mövzuları əhatə etmişdir. Üçüncü fəsildə isə turizm menecmenti (turizm menecmen- tinin mahiyyəti və əsas istiqamətləri, turizmin idarəolun- ma strukturu, turizmdə menecmentin funksiyaları, tu- rizmdə menecmentin prinsipləri, turizmdə menecmentin metodları, turist bazarı və onun iştirakçıları, turizm məh- sulunun idarə olunması, turizm sferasının əmək resursla- rı, turizm sferasında əmək haqqı sistemi, dünya ölkələrin- də turizmin inkişafı, dünya ölkələrində kənd turizmi) ge- niş şərh olunmuşdur.

Dərs vəsaiti kollec və ali məktəb tələbələri, doktorant- lar, magistrantlar, elmi işçilər, müəllimlər və ümumiyyətlə, turizmlə maraqlanan geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuşdur.

Dərs vəsaitinin hazırlanmasında bizə göstərdikləri kö- məklik üçün rəyçilər: Az.MİU-nun “Xidmət sahələrinin iq- tisadiyyatı və menecment” kafedrasının müdiri, professor M.A.Məmmədova, Azərbaycan Dillər Universiitetinin “Fəlsəfə və ictimai elmlər” kafedrasının dosenti Z.A.Hü- seynovaya, Azərbaycan Dillər Universitetinin “Fəlsəfə və ictimai elmlər” kafedrasının dosenti Ş.H.Abdullayevaya öz səmimi minnətdarlığımızı bildiririk.

GİRİŞ

Tə­biə­tin, cə­miy­yə­tin üz­də gö­rü­nən və gö­rün­mə­yən sir­lə­ri­nin öy­rə­nil­­mə­si­nin çox qə­ri­bə bir xü­su­siy­yə­ti var­dır. Uzun il­lər da­vam edən araş­dır­ma­lar­dan və zəh­mət­dən son­ra əl­də edi­lən nə­ti­cə­lər, hər kəs üçün ba­şa dü­şü­lən çox sa­də və ümu­miy­yət­lə qə­bul edi­lən bir hə­qi­qə­tə çev­ri­lir. Bu gün be­lə sa­də gö­rü­nən prob­lem­lə­ri dərk et­mək in­san­la­rı bö­yük bə­şə­ri ide­ya­la­rı hə­ya­ta ke­çir­mə­yə va­dar edir. Bu, dün­ya iq­ti­sa­diy­ya­tı­na ba­xı­şı­mı­zı də­yiş­di­rir və sağ­lam qlo­bal iq­ti­sa­diy­yat qur­maq zə­ru­rə­ti­ni ya­ra­dır.

Uzun il­­lər bo­­yu müs­­təm­­lə­­kə döv­­rü ya­­şa­­yan, xa­­ri­­ci ba­­zar­­da xam­­mal­­la çı­­xış edən, in­­di isə müs­­tə­­qil­­lik şə­­ra­i­­tin­­də xa­­ri­­ci ka­­pi­­tal­­dan ası­­lı və­­ziy­­yət­­də fə­a­­liy­­yət gös­­tə­­rən öl­­kə­­lər get­­dik­­cə da­­ha fə­­al su­­rət­­də dün­­ya tə­­sər­­rü­­fa­­tı­­na in­­teq­­ra­­si­­ya olu­­nur.

Son il­lər sü­rət­lə in­ki­şaf edən tu­rizm dün­ya öl­kə­lə­ri­nin iq­ti­sa­diy­ya­tı­nın apa­rı­cı sa­hə­si olub­dur. Tu­rizm bir çox öl­kə­lə­rin ti­ca­rət ba­lan­sı­nın sa­bit­ləş­mə­sin­də, büd­cə­si­nin for­ma­laş­ma­sın­da mü­hüm rol oy­na­yır. Həm­çi­nin is­tə­ni­lən öl­kə­də tu­riz­min in­ki­şa­fı ilə ye­ni iş yer­lə­ri açı­lır. Bu da iş­siz­li­yin azal­ma­sı­na sə­bəb olur. Bu gün dün­ya­da hər yed­di iş ye­rin­dən bi­ri tu­rizm sa­hə­si­nin pa­yı­na dü­şür.

Dün­ya iq­ti­sa­diy­ya­tın­da mü­hüm rol oy­na­yan bey­nəl­xalq tu­rizm ümumi mil­li məh­su­lun 1/10 his­sə­si­ni təş­kil edir. Hər il tu­rizm sek­to­ru­na qo­yu­lan in­ves­­ti­si­ya­la­rın həc­mi 30%-dan çox olur. Dün­ya ka­pi­ta­lı­nın 7%-ni isə bey­nəl­xalq tu­rizm təş­kil edir.

İn­di­ki dövr­lər­də tu­riz­min in­ki­şa­fı bü­tün dün­ya öl­kə­lə­ri­ni əha­tə edib­dir. Əgər 20-30 il əv­vəl tu­rizm de­dik­də ilk əv­vəl ağı­la Av­ro­pa öl­kə­lə­ri gə­lir­di­sə, hal-ha­zır­da ecaz­kar tə­biə­ti, ta­ri­xi-me­mar­lıq abi­də­lə­ri ilə zən­gin, yük­sək xid­mət və müa­sir stan­dart­la­ra ca­vab ve­rən otel və res­to­ran­la­ra ma­lik ABŞ, Asi­ya, Ya­xın Şərq və La­tın Ame­ri­ka­sı öl­kə­lə­ri gə­lir.

2019-cu il­də dün­ya­da tu­rist­lə­rin sa­yı 1,5 mlrd., tu­rizm­dən əl­də olu­nan gə­lir isə 10,6 trln. dol­lar ol­muş­dur.

Eks­pert­lər proq­noz­laş­dı­rır­lar ki, bu sü­rət­lə ar­tım ol­sa 2030-cu il­də tu­rist­lə­rin sa­yı 1,8 mlrd. nə­fə­rə ça­ta­caq­dır.

Bu gün Ərəb öl­kə­lə­ri iq­ti­sa­diy­ya­tı dün­ya iq­ti­sa­diy­ya­tın­da apa­rı­cı rol oy­na­yır. Bu ba­xım­dan bu öl­kə­lə­rin iq­ti­sa­diy­ya­tı­nı, ay­rı-ay­rı sek­tor­la­rı­nın öy­rə­nil­mə­si­nə bö­yük eh­ti­yac ya­ra­nır. Ərəb öl­kə­lə­ri iq­ti­sa­diy­ya­tı­nın həm bu, həm də da­ha mü­rək­kəb və zid­diy­yət­li in­ki­şaf di­na­mi­ka­sı haq­qın­da el­mi bi­lik­lər əl­də et­mək xü­su­si­lə va­cib mə­sə­lə­lər­dən bi­ri­dir.

Bir çox ərəb öl­kə­lə­rin­də həyаtа kеçi­ri­lən libеrаl iq­tisа­di siyа­sət, mаkrоiq­tisа­di və mаliy­yə sаbit­li­yi­nin qоrunmа­sı­nın tə­min еdil­mə­si, dаyаnıq­lı iq­tisа­di аrtı­mın və iq­tisа­diyyа­tın mоdеrnləş­mə­si­nə dəs­tək vеrən siyа­sə­tin də­rin­ləş­di­ril­mə­si, bü­tün sеktоrla­rın sü­rət­lə in­kişаf еtdi­ril­mə­si əl­də еdi­lən müs­bət nə­ti­cə­lər­dir. Öl­kə­lə­rin əl­də еtdi­yi uğurlаr dünyа­nın ən mö­tə­bər rеytinq təş­kilаtlа­rı və mаliy­yə ins­ti­tutlа­rı­nın hеsаbаtlаrındа ək­si­ni tаpmış­dır.

Gi­riş ki­mi Ərəb öl­kə­lə­ri haq­qın­da bü­tün de­yi­lən­lə­ri ümu­mi­ləş­di­rə­rək aşa­ğı­da­kı­la­rı qeyd et­mək olar:

1. Ərəb öl­kə­lə­ri iq­ti­sa­diy­ya­tı bu gün dün­ya­nın ən yet­kin, mü­rək­kəb və sə­mə­rə­li iq­ti­sa­diy­ya­tı­dır;

2. Ərəb öl­kə­lə­ri iq­ti­sa­diy­ya­tı də­yi­şən şərt­lə­rə yax­şı uy­ğun­laş­ma nü­ma­yiş et­di­rə­rək öz üs­tün­lük­lə­ri­ni qo­ru­ma­ğı ba­ca­rır;

3. Ərəb öl­kə­lə­ri dün­ya­da ən zən­gin tə­bii eh­ti­yat­la­ra ma­lik ol­maq­la li­der­lik əl­də edir;

4. Bir çox ərəb öl­kə­lə­ri iq­ti­sa­diy­ya­tı­nın bö­yü­mə sü­rə­ti yük­sək­dir;

5. Ərəb öl­kə­lə­ri­nin is­teh­sal güc­lə­ri sis­te­min­də iş­çi qüv­və­si bö­yük rol oy­na­yır;

6. Bir çox ərəb öl­kə­lə­ri iq­ti­sa­diy­ya­tın­da fəa­liy­yət gös­tə­rən ki­çik və iri həcm­li mü­əs­si­sə­lər ar­dı­cıl ola­raq bir-bi­ri­ni ta­mam­la­yır;

7. Ərəb öl­kə­lə­ri iq­ti­sa­diy­ya­tı­nın in­ki­şa­fın­da ən əsas yük­sək tex­no­lo­gi­ya və rə­qa­bət qa­bi­liy­yə­ti rəh­bər tu­tu­lur;

8. Bir çox ərəb öl­kə­lə­rin­də qey­ri-neft sek­tor­la­rı­nın in­ki­şa­fı­na da­ha önəm ve­ri­lir;

9. Bir çox ərəb öl­kə­lə­rin­də tu­riz­min in­ki­şa­fı ön pla­na çə­ki­lir və s.

Son za­man­lar bü­tün dün­ya­da ol­du­ğu ki­mi ərəb öl­kə­lə­rin­də də tu­rizm gün­dən-gü­nə öz in­ki­şaf döv­rü­nü ya­şa­yır. Bu­na sə­bəb si­vi­li­za­si­ya­nın in­ki­şa­fı ilə əla­qə­dar in­san­la­rın ma­raq dai­rə­si­nin ge­niş­lən­mə­si, ödə­niş­li mə­zu­niy­yət gün­lə­ri­nin ar­tı­rıl­ma­sı, sə­ya­hə­tə ma­ra­ğın art­ma­sı, dil sə­viy­yə­si­nin get­dik­cə in­ki­şaf et­mə­si, mil­lət­lə­ra­ra­sı mü­na­si­bət­lə­rin və mul­ti­kul­tu­ra­liz­min ötən dövr­lə­rə əsa­sən in­ki­şaf et­mə­si­dir. Hal-ha­zır­da bu öl­kə­lər iq­ti­sa­diy­ya­tı yük­səlt­mək, xa­ri­ci in­ves­ti­si­ya­nın öl­kə­yə gəl­mə­si­nə na­il ol­maq, əha­li­nin gə­lir­lə­ri­ni ar­tır­maq və s. sə­bəb­lər­dən tu­riz­min in­ki­şa­fı­na da­ha önəm ver­mə­yə baş­la­yıb­dır.

İki il­dir dün­ya­nı öz ağu­şu­na alan CO­VİD-19 pan­de­mi­ya­sı bü­tün öl­kə­lə­rin iq­ti­sa­diy­ya­tı­nı if­lic edib­dir. İq­ti­sa­diy­ya­tın əsas sa­hə­si olan tu­rizm sek­to­ru 100 ilin ən çök­mə ha­lı­nı ya­şa­yır. Pan­de­mi­ya sə­bə­bin­dən öl­kə­lər ara­sın­da ha­va, qu­ru və də­niz nəq­liy­ya­tı əla­qə­lə­ri­nin qa­pa­dıl­ma­sı, tu­rist sə­fər­lə­ri­nə tət­biq edi­lən qa­da­ğa­lar tu­rizm sek­to­ru­na mən­fi tə­sir gös­tə­rib­dir.

Bu və­ziy­yət­də öl­kə­lə­rin tu­rizm­lə əla­qə­li mak­ro­iq­ti­sa­di gös­tə­ri­ci­lə­ri düz­gün ve­ril­mə­yə­cək­dir. Bu­na gö­rə də tu­rizm sek­to­ru araş­dı­rı­lan ərəb öl­kə­lə­ri­nin tu­rizm­lə əla­qə­li mak­ro­iq­ti­sa­di gös­tə­ri­ci­lə­ri 2019-cu ili əha­tə edir.

Oxu­­cu­­ya təq­­dim olu­­nan “Ərəb öl­­kə­­lə­­ri­­nin tu­riz­mi” ad­lı dərs və­­sa­i­­ti ərəb öl­­kə­­lə­­rin tu­riz­mi­nin ən mü­­hüm mə­­sə­­lə­­lə­­ri­­ni mən­­ti­­qi ar­dı­­cıl­­lıq­­la şərh et­­miş­­dir. Dərs və­­sa­i­­tin­­də ərəb öl­kə­lə­ri­nin tu­rizm sis­te­mi ge­niş şə­kil­də araş­dı­rıl­mış və oxu­cu küt­lə­si­nin ma­ra­ğı­na sə­bəb olan mə­lu­mat­lar ve­ril­miş­dir.

Dərs və­­sa­i­­ti kol­lec və ali mək­­təb tə­­lə­­bə­­lə­­ri, ma­gist­­rant­­lar, dok­­to­­rant­­lar, el­­mi iş­­çi­­lər, mü­­əl­­lim­­lər və ümu­­miy­­yət­­lə, ərəb öl­­kə­­lə­­ri ilə ma­­raq­­la­­nan ge­­niş oxu­­cu küt­­lə­­si üçün nə­­zər­­də tu­­tul­­muş­­dur.

Dərs və­sai­ti haq­qın­da konst­ruk­tiv fi­kir və töv­si­yə­lə­ri­ni bil­di­rə­cək hör­mət­li oxu­cu­la­ra əv­vəl­cə­dən dərin minnətdarlığımızı bildiririk.

Ön söz

Mühasibat uçotu maliyyə xarakterli iqtisadi hadisələri qeydiyyatdan keçirilib təsnifləşdirilməsi və hesabat şəklinə gətirilərək təqdim olunması və təhlilini öyrənən bir elm sahəsidir.Mühasibat uçotu daima təkminləşdirilməklə bazar iqtisadiyyatı şəraitində ölkə iqtisadiyyatının formalaşması,sahibkarlığın inkişafı və idarəetmə sistemində mühüm amilə çevrilmişdir.

Yüksək ixtisaslı mühasiblərin,iqtisadçıların hazırlığının həyata keçirilməsində mühasibat balansının quruluşu,növləri və formaları,mühasibat hesabları,sintetik və analitik hesablar üzrə dövriyyə cədvəllərinin tərtibi,mühasibat sənədlərinin təsnifatı və təyinatı,sənədlərin qəbulu və yoxlanması metodları təcrübə keçirilən müəssisələrdə məlumatların öyrənilməsi tələbələrin gələcək təcrübələrini müəyyən edir. Əminəm ki,bu metodik vəsaitin gələcəkdə mühasib və iqtisadçı kimi yüksək ixtisaslı kadr hazırlığının həyata keçirilməsində böyük rolu olacaqdır.

GİRİŞ

Müasir zamanda tələbələrin gündəlik həyatlarını davam etdirə bilmələri üçün kompüter təhsillərinin olması vacib bir amilə çevrilmişdir. Hesabi və məntiqi əməlləri icra edə bilən elektron maşını kompüter adlanır. Kompüter hər yerdə bizim yaxın köməkçimizdir. Hər hansı sahədə tətbiq olunan, rahat interfeysə malik olub, dialoq rejimində işləyən hazır proqramlar toplusuna tətbiqi proqramlar deyilir.

Tətbiqi proqramlar ƏS-nin idarəsi altında vəzifəsində çalışır. TPP – müəyyən olunmuş sinif məsələlərinin həlli üçün təyin olunmuş kompleks proqramdır. İndiki zamanda fərdi kompüterlər üçün yüz minlərlə tətbiqi proqramlar işlənib hazırlanmışdır. Dərs vəsaiti əsasən proqram təminatının ən mühüm hissəsi sayılan Office proqram paketlərindən MS Word 2013, MS Excel 2013, MS Power Point 2013, MS Publisher 2013 proqramlarının öyrənilməsinə həsr edilmişdir. MS Word 2013 mətn redaktorunun quruluşu, təyinatı haqqında məlumat verilir, onun digər redaktorlarla əlaqəsi verilir. MS Excel 2013 cədvəl redaktorunun quruluşu, təyinatı haqqında məlumat verilir. Riyazi və iqtisadi məsələlərin həllində onun böyük əhəmiyyəti olduğu şərh edilir.

Dərs vəsaitində verilənlər bazalarının idarəetmə sistemləri içərisində geniş yayılmış MS Acess 2013 proqramı haqqında ətraflı məlumat verilir. Onların yaradılma üsulları praktiki misallarla izah olunur. MS Power Point proqramında təqdimatların hazırlanması haqqında məlumat verilir. MS Publisher proqramında açıqçalar, vizitkalar və s yaratmaq olur.

Ön Söz

Doğma Respublikamız müstəqillik qazandıqdan sonra bütün sahələrdə olduğu kimi təhsil sahəsində də islahatlar aparılması zərurəti ilə qarşılaşdı. Ötən əsrin 90 cı illərindən başalayaraq təhsil sahəsində aparılan məqsədyönlü dəyişikliklər və müasir dünya stantartlarına cavab verən tələblər xarici dilləri tədris edən müəllimlər qarşısında da son interaktiv metoda əsaslanan dərslik və dərs vəsaitləri, lüğətlər, məlumat kitabları hazırlamaq məqsədini qoymuşdur.

Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin nəzdində fəailiyyət göstərən Sənaye və Texnologiya kollecinin "Xarici Dillər" kafedrasının əməkdaşları olaraq Əliyeva Fəxriyyə,Əzizova Yaqut, Seyidova Səadət, Əhmədova Saqibət, dünya təhsil sisteminin aparıcı metodu olan İnteraktiv Metoda əsaslanan "Progress Your English" dərs vəsaitini hazırladıq. Bu dərs vəsaiti başlıca olaraq kollecimizdə təhsil alan tıələbələrə şifahi nitq vərdişlərini inkişaf etdirmək, ünsiyyətə başlamaq üçün danışıq bacarıqlarını artırmaq şansı vermiş olacaqdır.

"Progress Your English" dərs vəsaiti 24 bölümdən ibarətdir. Hər bir bölüm müxtəlif aspektləri əhatə edən mətnlərdən, mətnlərdə rast gəlinən yeni söz və ifdələrin seçilərək tərcümə variantlarından,tapşırıq və testlərdən ibarətdir. Bu vəsaitimizdə müzakirə mövzularına da yer ayırmışıq. Düşünürük ki, müxtəlif sahələri əhatə edən müzakirə mövzuları tələbələrə öz söz ehtiyyatlarını genişləndirmək, nitq vərdişlərini inkişaf etdirmək üçün baza materialı olacaqdır. Dərs vəsaitinin ilkin layihə variantları kafedrada müzakirə olunmuş və əməkdaşlarımızın maraqlalı rəy və tövsiyyələri də nəzərə alınmışdır.

Dərs vəsaitindən kollecemizin tələbələri ilə yanaşı, ingilis dilini inkişaf etdirmək arzusunda olan hər bir şəxs yararlana bilər.

Müəlliflər